2018 yil 21 noyabr kuni Toshkent shahrida Inson huquqlari bo'yicha Osiyo forumi arafasida Markaziy Osiyo davlatlarining inson huquqlari bo'yicha milliy institutlarining uchrashuvi bo'lib o'tdi. Tadbirni o'tkazishdan maqsad inson huquqlari sohasidagi dolzarb masalalarni hal qilish bo'yicha inson huquqlari bo'yicha milliy institutlarning o'zaro hamkorligini yanada rivojlantirishni muhokama qilishdan iborat bo'ldi.

2018 yilda xalqaro hamjamiyat inson huquqlari umumjahon deklaratsiyasining 70 yilligini, Inson huquqlari bo'yicha Vena deklaratsiyasi va Harakatlar rejasining 25 yilligini hamda inson huquqlari bo'yicha milliy institutlarning maqomiga tegishli Parij tamoyillarini nishonlaydi.

Inson huquqlari umumjahon deklaratsiyasi qabul qilinganidan so'ng 70 yil mobaynida BMT inson huquqlarini qo'llab – quvvatlash, rag'batlantirish va himoya qilishga qaratilgan keng ko'lamli strategiya ishlab chiqdi. Ushbu strategiyaning asosi hozirgi kunda inson faoliyatining barcha sohalarini qamrab oladigan xalqaro normalar va standartlar majmuidir.

Ushbu mustahkam xalqaro-huquqiy asosda inson huquqlari xalqaro standartlarini yanada rivojlantirish va uni amalga oshirishni nazorat, rioya qilish hamda inson huquqlari buzilganini o'rganishga qaratilgan universal, mintaqaviy va milliy darajalarda huquqni himoya qilish mexanizmlarining keng tarmog'i tuzildi. Ushbu strategiya ommaviy axborot sohasidagi turli xildagi faoliyatning keng diapozoni va maqsadi davlatlarga inson huquqlarini qo'llab-quvvatlash, rag'batlantirish va himoya qilishdagi sa'y-harakatlariga amaliy yordam ko'rstaishdan iborat bo'lgan texnik hamkorlik dasturi bilan mustahkamlangan.

1993 yilda Inson huquqlari bo'yicha Birlashgan Millatlar Tashkilotining Ikkinchi Butunjahon konferentsiyasining Vena deklaratsiyasi va Harakatlar dasturining tavsiyalari asosida Markaziy Osiyo mamlakatlari inson huquqlari bo'yicha milliy institutlarni tashkil etishdi. Xususan, 1995-1996 yillarda inson huquqlari bo'yicha milliy institutlar O'zbekistonda, 2002 yilda Qozog'iston va Qirg'izistonda, 2009 yilda Tojikistonda, 2017 yilda Tukmanistonda tuzildi.

Bundan tashqari, bir qator mamlakatlarda inson huquqlari bo'yicha ixtisoslashtirilgan muassasalar tashkil qilindi: Bolalar Ombudsmani – Qozog'iston va Tojikisonda, Biznes Ombudsman – Qozog'iston va O'zbekistonda.

Bugungi kunda inson huquqlari bo'yicha milliy institutlar inson huquqlarini rag'batlantirish va himoya qilish uchun yaratilgan ko'p bosqichli davlat tizimining elementlaridan biri hisoblanadi. Inson huquqlarini ta'minlash va rioya qilish bo'yicha milliy institutlarning har birining o'ziga xos bo'lgan vositalar va usullar bilan davlatlning inson huquqlari sohaisdagi xalqaro majburiyatlarini amalga oshririshni ta'minlashda ishtirok etadi.

Uchrashuv qatnashchilari Markaziy Osiyo mamlakatlari inson huquqlari bo'yicha milliy institutlari inson huquqlari va erkinliklari sohasida qabul qilingan xalqaro printsiplar va normalarni amalga oshirish, BMTning barqaror rivojlanish maqsadlarini amalga oshirishga bag'ishlangan milliy dasturlarni bajarishga katta hissa qo'shayotganini, xalqaro tashkilotlar ishida faol ishtirok etayotganini ta'kidladilar.

Uchrashuv yakunlari bo'yicha inson huquqlari sohasida inson huquqlariga oid qonunchilikni takomillashtirish, ularning inson huquqlari va erkinliklarini himoya qilish bo'yicha xalqaro va mintaqaviy tashkilotlar doirasida inson huquqlari sohasidagi tuzilmalar va mexanizmlarning faoliyatida ishtirok etishni nazarda tutuvchi idoralararo hamkorlikni rivojlantirishga qaratilgan Markaziy Osiyo mamlakatlari inson huquqlari bo'yicha milliy institutlarining Toshkent bayonoti qabul qilindi.

Ishtirokchilar inson huquqlari sohasida ta'limni, shu jumladan zamonaviy axborot-kommunikatsiya texnologiyalardan foydalangan holda targ'ib qilish bo'yicha fuqarolik jamiyati institutlari, ta'lim muassasalari bilan hamorklikning muhimligini ta'kidlab o'tishdi.

Markaziy Osiyo mamlakatlari inson huquqlari bo'yicha milliy institutlarining Toshkent bayonotini qabul qilishni inson huquqlarini himoya qilish sohasidagi hamkorlikni yanada rivojlantirish uchun mustahkam asos bo'lib xizmat qiladi.