Loyiha

 

YOSHLAR HUQUQLARI TO'G'RISIDA XALQARO KONVENTSIYA

MUQADDIMA

Ushbu Konventsiyada ishtirok etuvchi davlatlar, Birlashgan Millatlar Tashkiloti Ustavining maqsadlari va printsiplariga hamda Inson huquqlari umumjahon deklaratsiyasi va inson huquqlari to'g'risidagi xalqaro paktlar, shuningdek inson huquqlari sohasidagi boshqa xalqaro shartnomalarga amal qilib,

Birlashgan  Millatlar Tashkilotining Ustavida e'lon qilingan printsiplarga muvofiq, jamiyat barcha a'zolarining qadr-qimmati, tengligi va ajralmas huquqlarini tan olish erkinlik, adolat va tinchlikni ta'minlashning asosi ekanligi hisoblanishini e'tirof etib,

Birlashgan Millatlar Tashkiloti xalqlari Ustavlarida insonning asosiy huquqlariga, inson shaxsi qadr-qimmati va qadriyatiga o'z ishonchini tasdiqlanganligini va ko'proq erkinlikda  ijtimoiy taraqqiyot va turmush sharoitlarini yaxshilashga qat'iyatga to'la ekanligi e'tiborga olib,

Birlashgan Millatlar Tashkiloti Inson huquqlari umumjahon deklaratsiyasi va inson huquqlari to'g'risidagi xalqaro paktlarda har bir inson ularda ko'rsatilgan huquq va erkinliklariga irqi, tanasining rangi, jinsi, tili, dini, siyosiy yoki boshqa e'tiqodi, milliy yoki ijtimoiy kelib chiqishi, mulkiy holati, tug'ilishi yoki boshqa  holatlar kabi belgilarda hech qanday farqlanmasdan ega bo'lishi kerakligi e'lon qilinganligi va bunga  rozi bo'lganligini tan olib,

barcha mamlakatlarda yoshlar rivojlanish maqsadlari uchun zarur bo'lgan asosiy odam resurslaridan biri ekanligini va ijtimoiy o'zgarishlar, iqtisodiy rivojlanish hamda texnika taraqqiyotining asosiy ishtirokchilari hisoblanishini tan olib,

hozirgi ijtimoiy va iqtisodiy sharoitlar, shuningdek kelajak avlodlarning farovonligi va turmush sharoitlari siyosat doirasida yoshlarning muammosi va ular salohiyatining imkoniyatlarini amalga oshirish qay tarzda hal qilinishiga bog'liq bo'lishini hisobga olib,

jahonning barcha mintaqalarida yosh yigitlar va qizlar jamiyat hayotida har tomonlama ishtirok etishga intilayotganlarini tan olib, 

bunda yoshlar globallashuv va axborot-kommunikatsiya texnologiyalari jo'shqin rivojlanayotgan sharoitlarda jamiyatdagi yirik o'zgarishlarning o'tkazuvchilari, manfaatdorlari va jabrdiydalari hisoblanishini e'tiborga olib, 

jahonning barcha mamlakatlarida nihoyatda og'ir sharoitlarda yashayotgan yoshlar alohida e'tibor va qo'llab-qo'llanishga muhtoj ekanliklarini tan olib,

yoshlar jahon aholisining salmoqli qismini tashkil etishini hamda yoshlar muammolarini hal etish va ularning salohiyatlarini namoyon qilish masalalari ijtimoiy-iqtisodiy sharoitlarda,  shuningdek kelajak avlodlarning farovonligi va ularni yashash uchun vositalar bilan ta'minlanishida o'z ifodasini topishini hisobga olib,

yosh avlodni tinchlik, xalqlar o'rtasida o'zaro hurmat va o'zaro anglashuv ruhida tarbiyalash xalqaro munosabatlarni yaxshilashga hamda tinchlik va xavfsizlikni mustahkamlashga ko'maklashishiga, yoshlar o'z kelajaklariga ishonchlari komil bo'lishi, tinchlik, erkinlik va adolat ularning baxtli hayotga intilishlari amalga oshishining asosiy kafolatlaridan biri ekanligini hamda yosh avlod o'z mamlakati va butun insoniyatning madaniy merosini bilishi, hurmat qilishi va rivojlanishi zarurligi e'tqodidan ishonchdan kelib chiqqan holda,

yosh avlodni himoya qilish va uyg'un rivojlantirish uchun har bir xalqning an'analari va madaniy qadriyatlari muhimligini zarur tarzda hisobga olib,

yosh avlodlarning qator vakillariga turli ichki va tashqi omillar tufayli ommaviy axborot-mafkuraviy va  axborot-ruhiy ta'sir ko'rsatilayotganligi, begona qadriyatlar va yolg'on diniy tasavvurlar tiqishtirilayotganligini, terrorizm, separatizm va ekstremizm faoliyatiga jalb etilayotganiligini qayd etib,

har bir mamlakatda yoshlar turmush sharoitini yaxshilash uchun har tomonlama xalqaro hamkorlikning muhimligini tan olib,quyidagilarga rozi bo'ldilar:

 

1-modda. Konventsiyaning maqsadi

Ushbu Konventsiyaning maqsadi yoshlar ehtiyojlarini qondirish, ularning salohiyatini mustahkamlash hamda huquqlari, erkinliklari va eng yaxshi manfaatlarini butun jahondagi barcha turfaligi bilan qondirish maqsadlarida global, mintaqaviy va mamlakatlar darajasida qilinayotgan sa'y-harakatlarni kuchaytirish hisoblanadi.

 

2-modda. Ta'riflar

Ushbu Konventsiya maqsadlari uchun quyidagi ta'riflar qo'llaniladi:

yoshlar (yosh shaxslar) – o'n sakkiz yoshdan o'ttiz yoshgacha bo'lgan, aholining alohida demografik guruhini tashkil etadigan shaxslar;

davlatning yoshlar siyosati – yoshlarni himoya qilish hamda huquq va erkinliklarini rag'batlantirish, ularning sifatli ta'lim va tibbiy xizmat ko'rsatish, munosib mehnat faoliyati bilan shug'ullanish, shuningdek davlat va jamiyatni boshqarishda, o'z mamlakatining ijtimoiy, iqtisodiy va madaniy rivojlantirish, milliy xavfsizlikni mustahkamlashda ishtirok etish imkoniyatlarini ko'zda tutadigan  muvaffaqiyatli ijtimoiylashuvi va salohiyatidan samarali foydalanish uchun eng yaxshi sharoitlar yaratishga yo'naltirilgan milliy ustuvorliklar va  tizimidir. 

 

3-modda. Yoshlarni kamsitishdan himoya qilish

1. Ushbu Konventsiyada ishtirok etuvchi Davlatlar o'z yuridiktsiyasi doirasida bo'lgan yoshlarni ushbu Konventsiyada ko'zda tutilgan barcha  huquqlardan irqi, tanasining rangi, jinsi, tili, siyosiy yoki boshqa e'tiqodi, milliy, etnik yoki ijtimoiy kelib chiqishi, mulkiy ahvoli, ota-onalari yoki qonuniy vasiylarning yoshi, salomatligi yoki boshqa  holatlardan qat'i nazar hech bir kamsitmasdan foydalanishlarini ta'minlash majburiyatini oladi.

2. Ishtirok etuvchi davlatlar yoshlarni kamsitishga taqiq o'rnatadi hamda ularning huquqlari, erkinliklari va manfaatlarini samarali amalga oshirish uchun barcha qonunchilik, ma'muriy va boshqa choralarni ko'radi. 

3. Ishtirok etuvchi davlatlar yoshlariga nisbatan tenglikni rag'batlantirish va kamsitishni bartaraf etish uchun yoshlarni aholining boshqa toifalariga nisbatan kamsitish hisoblanmagan oqilona moslashishlariga o'rgatishni ta'minlash uchun  maxsus muvaqqat choralarni ko'radi.

4. Ishtirok etuvchi davlatlar erkaklar va ayollar o'rtasida tenglikni ta'minlash, shuningdek qizlarning ahvolini yaxshilash va huquqlarini kengaytirishni ta'minlash yo'lidagi barcha to'siqlarni bartaraf etish  uchun qizlarni kamsitishning barcha shakllariga barham berish, shuningdek qizlarning yoshlar huquqlaridan to'liq va teng foydalanishlarini ta'minlash uchun yoshlarning ahvolini yaxshilash va huquqlarini kengaytirish  bo'yicha zarur choralar ko'radi. 

 

4-modda. Davlatlarning yoshlar siyosati sohasidagi majburiyatlari

1. Har bir ishtirok etuvchi  davlat davlat tomonidan amalga oshiriladigan tashkiliy-huquqiy, ijtimoiy-iqtisodiy va boshqa  choralar tizimi hisoblangan hamda  yoshlarning ijtimoiy shakllanishini va  yoshlarning intellektual, ijodiy va boshqa salohiyatlarini rivojlantirish uchun  qulay sharoit yaratishni ko'zda tutadigan yoshlar siyostaini amalga oshirish majburiyatini oladi. 

2. Ishtirok etuvchi davlatlar yoshlar siyosati ma'nosida davlat  tomonidan quyidagilarni ta'minlash uchun zarur sharoitlarni yaratishga yo'naltirilgan, umum qabul qilingan inson huquqlari va demokratiyani rivojlantirishni hurmat qilish ustuvorligini o'rnatadi: 

ham katta yoshdagilar, ham yoshlar tomonidan ushbu Konventsiyaning printsiplari va qoidalaridan keng xabardor qilish uchun tegishli va ta'sirchan vositalardan foydalanish;

yoshlarning huquqlari, erkinliklari va qonuniy manfaatlarini ta'minlash;

yoshlarni vatanparvarlik, bag'rikenglik, qonunlar, zararli ta'sirlar va oqimlarga qarshi turishga qodir bo'lgan milliy va umuminsoniy qadriyatlarga hurmat bilan munosabatda bo'lish ruhida tarbiyalash;

yoshlarning huquqlariga to'la amal qilish, ularning inson qadr-qimmatini hurmat qilish, shuningdek inson huquqlari ustuvorligiga sodiqlikni rag'batlantiradigan sharoitlar yaratish;

yoshlarning demokratik jarayonlarda faol ishtirok etishini va ularning demokratik tuzilmalarda keng vakilligini ta'minlash;

yoshlarga kundalik hayotning barcha sohalarida ishtirok etishlari  uchun  teng imkoniyatlar yaratish;

gender tengsizligi hamda zo'ravonlik va kamsitishning barcha ehtimol tutilgan shakllari bilan kurashish bo'yicha samarali choralar ko'rish;

yoshlarning atrof-muhit va barqaror rivojlanish muammolariga nisbatan xabardorlik darajasini oshiradigan ma'rifiy tadbirlar va ta'lim dasturlari sonini ko'paytirish;

yoshlar ehtiyojiga mo'ljallangan axborot-maslahat resurslaridan foydalanish imkoniyatini yaratish;

yoshlarning ma'naviy, intellektual, jismoniy va axloqiy rivojlanishiga ko'maklashish;

yoshlarni ma'naviy qadriyatlarni qo'porish, terrorizm va diniy ekstremizm, separatizm, fundamentalizm, zo'ravonlik va shafqatsizlik g'oyalari va xatti-harakatlaridan himoya qilish;

yoshlarning huquqiy ongi va huquqiy madaniyati darajasini oshirish.

3. Ishtirok etuvchi davlatlar hozir jahonda ijtimoiy-madaniy turfalik kuchayishi bilan bog'liq madaniyatlararo muloqot, birdamlik hamda birgalikda yashash va o'zaro anglashuv ko'nikmalarini rivojlantirishga quyidagilar orqali ko'maklashadi:

yoshlarga, eng avvalo, madaniyatlararo muloqot va hamkorlikni rivojlantirish va qo'llab-quvvatlash huquqini taqdim etish;

barcha ehtimol tutilgan asoslar va belgilarning har qanaqasi bo'yicha kamsitishning barcha shakllariga yo'l qo'ymaslik va ularning oldini olish;mojarolarning oldini olish va  boshqarish, shuningdek madaniyatlararo va dinlararo muloqot o'rnatish orqali mojarolardan keyingi holatni tartibga solish bo'yicha yoshlar tashkilotlari va tashabbuslarini har tomonlama qo'llab-quvvatlash;

yoshlarning qochoqlar va ijtimoiy nochor yoshlar toifalari bilan ishlash bo'yicha fuqarolik tashabbuslariga ko'maklashish;

yoshlarning huquq va erkinliklarini amalga oshirish sohasida faoliyatni amalga oshirayotgan xalqaro tashkilotlar bilan birdamlik va hamkorlikni rivojlantirishni qo'llab-quvvatlash.

4. Ishtirok euvchi davlatlar yoshlarning quyidagilarni nazarda tutadigan ijtimoiy integratsiyasini kuchaytirishga har tomonlama ko'maklashadi:xalqaro hamkorlik doirasida yoshlardagi mavjud resurslar asosida ularning yetarli turmush darajasini ta'minlaydigan iqtisodiy, ijtimoiy va madaniy huquqlarini amalga oshirish;

yoshlarni kamsitish  sababi va oqibati bo'lgan ular o'rtasidagi kambag'allikni kamaytirish;yoshlarning nochor toifalarini ijtimoiylashuvi bo'yicha tashabbuslarini qo'llab-quvvatlash;yoshlarni ijtimoiy himoya qilish ko'lamini oshirish;yoshlarning ayniqsa norasmiy ta'lim va o'qitishni rivojlantirish va ularning natijalarini tan olish  orqali ta'lim olish, kasbiy tayyorgarlik va kasb faoliyatidan foydalanish imkoniyatlarini ta'minlash;

yoshlarga ta'lim olishdan mehnat faoliyatiga o'tish, ularning zamonaviy mehnat bozoriga muvaffaqiyatli integratsiyalashishiga ko'maklashish;yoshlarni majburiy mehnatdan har tomonlama himoya qilish;yoshlarni alohida demografik bo'g'in sifatida sog'lom bo'lish huquqini ta'minlash, shu jumladan VICH/SPID kabi kasalliklargaqarshi kurashish, xavfli narkotik vositalar va narkomaniyadan, tamaki va alkogolni suiiste'mol qilishdan himoyalash;

yoshlar o'rtasida o'limni kamaytirish hamda o'z joniga qasd qilishning oldlini olish choralarini ko'rish;yoshlarda sog'lom turmush tarziga intilishni shakllantirish, shuningdek yoshlar bo'sh vaqtini o'tkazishlarini tashkil etish va yoshlar sportini ommaviy rivojlantirish uchun shart-sharoit yaratish;yoshlar, shu jumladan alohida qiyin sharoitlarda yashayotggan yosh nogironlarning hayotini, shu jumladan ularning huquqlarini ish bilan to'la bandlikka erishishlariga ko'maklashish yordamida himoya qilish orqali yaxshilash choralarini ko'rish;

kelajak avlodlarga xavf tug'dirmagan holda yoshlarning joriy ehtiyotlarini qondirish uchun tabiiy resurslarni himoya qilish va ulardan tegishli tarzda foydalanish muhimligini tushuntirish;avlodlar o'rtasida muloqotlarni rag'batlantirish, ularning birdamligiga ko'maklashish;yoshlar tadbirkorligini rivojlantirish uchun shart-sharoitlar yaratish;

yosh oilalarni ma'naviy va moddiy qo'llab-quvvatlash, ular turmush sharoitlarini oshirish uchun munosib turar joy, ijtimoiy-maishiy va boshqa qulay sharoitlar yaratish bo'yicha kompleks choralar tizimini izlab chiqish va joriy etish,  oila-nikoh munosabatlari sohasida gender tengsizligining oldini olish bo'yicha tizimli choralar ko'rish,  oilada ayollar va bolalarga nisbatan zo'ravonlikni,  erta nikohlar va ayollarni majburiy sterializatsiya qilishga barham berish.

Yoshlarga nisbatan barcha amallarda, bu amallar  davlat muassasalari yoki ijtimoiy ta'minot, sud, ma'muriy, qonunchilik masalalari bilan shug'ullanadigan xususiy muassasalar bo'lishidan qat'i nazar, yoshlarning manfaatini eng yaxshi ta'minlashga birinchi darajali e'tibor qaratiladi.

 

5-modda. Yoshlarning har tomonlama qo'llab-quvvatlanishi va oilani himoya qilish huquqi

1. Ishtirok etuvchi davlatlar quyidagilarni ta'minlash uchun zarur choralarni ko'radi:nikoh yoshiga yetganda nikohga kirayotgan yoshlarning erkin va to'liq roziligi asosida oila tuzishlarini har taraflama qo'llab-quvvatlash;yoshlarning bolalari soni, ular tug'ilishi oralig'i to'g'risida erkin taqdim etish.

2. Ishtirok etuvchi davlatlar yoshlar siyosati ma'nosida  umum e'tirof etilgan inson huquqlarini hurmat qilish va demokratiyani rivojlantirish ustuvorligini o'rnatadi:

ham kattalar, ham yoshlar uchun ushbu Konventsiya printsiplari va qoidalari to'g'risida keng axborot berish uchun zarur va ta'sirchan vositalardan foydalanish;

yoshlarning huquqlari, erkinligi va qonuniy manfaatlari;

yoshlarni qat'iy e'tiqodlari va hayotga qarashlari bilan  zararli ta'sir va oqimlarga qarshi turishga qodir bo'lgan vatanparvarlik, fuqaroviy, bag'rikenglik, qonunlar, milliy va umuminsoniy qadriyatlarga hurmat bilan munosabatda bo'lish ruhida tarbiyalash;

yoshlarning huquqlariga to'la amal qilish, ularning insoniy qadr-qimmatlarini, shuningdek inson huquqlari ustuvorligigiga sodiqlikni rag'batlantiradigan sharoitlarni hurmat qilish;yoshlarning demokratik jarayonlarda faol ishtirok etishi va ularning demokratik tuzilmalarda keng vakilligi;

barcha yoshlarning kundalik turmushning istisnosiz hamma tomonlarida ishtirok etishlari uchun teng imkoniyatlar;gender tengsizligi hamda zo'ravonlik va kamsitish turli shakllari bilan kurashish bo'yicha samarali choralar;

atrof muhit va barqaror rivojlanish muammolariga nisbatan yoshlarning xabardorligi darajasini oshiradigan ma'rifiy tadbirlar va ta'lim dasturlari sonini ko'paytirish;

yoshlar ehtiyojlariga yo'naltirilgan axborot va maslahat resurslardan foydalanish imkoniyati;

yoshlarni ma'naviy, intellektual, jismoniy va ahloqiy rivojlantirishga ko'maklashish;

yoshlar ahloqiy asoslarini qo'porish, terrorizm va diniy ekstremizm, separatizm, fundamentalizm, zo'ravonlik va shafqatsizlikka yetaklaydigan harakatlardan himoya qilish;

yoshlarning huquqiy ongi va huquqiy madaniyati darajasini oshirish;

iqtidorli va iste'dodli yoshlarni qo'llab-quvvatlash va rag'batlantirish. 

3. Ishtirok etuvchi davlatlar saqlab qolishga, oila instituti va  oila qadriyatlarini saqlash, shuningdek oilada yoshlarning sog'lom rivojlanishiga ko'maklashadigan iqtisodiy, ijtimoiy, madaniy va boshqa sharoitlarni yaratish va ta'minlash majburiyatini oladi. 

 

6-modda. Yoshlarningijtimoiy qo'llab-quvvatlanish va g'amxo'rlikqilinish huquqi

1. Yoshlar ijtimoiy qo'llab-quvvatlanish va g'amxo'rlik qilinish huquqiga ega.

2.Ishtirok etuvchi davlatlar davlatning yoshlar siyosati doirasida:

yoshlarga yordam ko'rsatish va ularni himoya qilish bo'yicha davlat institutlari tizimini rivojlantiradi va qo'llab-quvvatlaydi. Davlatning yoshlar siyosati yoshlar jamoatchilik birlashmalari, nohukumat tashkilotlari, ijtimoiy qo'llab-quvvatlash xizmatlari hamda boshqa yuridik hamda jismoniy shaxslar ishtirokida davlat hokimiyati va mahalliy o'zini o'zi boshqarish organlari tomonidan shakllantiriladi va amalga oshiriladi;

sheriklik va hamkorlikning mahalliy, milliy, mintaqaviy va global mexanizmlari, shu jumladan yoshlar tashkilotlari va hukumatlar o'rtasida, mustahkamlanadi;

tinchlik, xavfsizlik, insonparvarlik faoliyati masalalari hamda iqlim o'zgarishi bilan kurashish bilan shug'ullanadigan yoshlar tashkilotining salohiyati ular faoliyatining samaradorligini va tashkiliy barqarorligini oshirish maqsadida mustahkamlaydi.

 

7-modda. Qonun oldida huquq sub'ektligi va tengligi

Ishtirok etuvchi davlatlar yoshlarning qonun olididagi tengligi,  himoya qilinish,  adolatli va munosib muomalada bo'lish, odil sudlovdan foydalanish huquqini tan oladi. 

 

8-modda. Milliy va xalqaro darajada qaror qabul qilishda ishtirok etish huquqi

1. Ishtirok etuvchi davlatlar yoshlarning va yoshlar tashkilotlarining milliy darajada jamiyat hayotida faol ishtirok etish imkoniyatlarini ta'minlaydi, yoshlarning siyosiy institutlarda vakolatliligi darajasini parlament saylovlarida ovoz berish va nomzodlar ko'rsatish uchun eng kichik yoshni o'rnatish hamda har ikki jinsdagi yoshlarning ijtimoiy hayotga  jalb etish va unda ishtirok etishlariga xalaqit beradigan to'siqlarni bartaraf etishni ta'minlaydi.

2. Ishtirok etuvchi davlatlar yoshlarningo'zlarining hayotiga taalluqli qonunchilikni ishlab chiqish hamda siyosatni shakllantirish, monitoringini olib borish va o'tkazishda ishtirok etishlarini ta'minlash, shuningdek hukumat bilan  yoshlar siyosati bilan bog'liq masalalar va muammolarni  ko'rib chiqish, yoshlar manfaatini taqdim etish va himoya qilishda hamkorlik qiladigan  yoshlar kengashlarini tashkil etishga ko'maklashadi. 

3. Ishtirok etuvchi davlatlar yoshlar nohukumat tashkilotlarini Birlashgan Millatlar Tashkiloti tizimi organlari ishida faol ishtirok etishlariga ko'maklashishni ta'minlaydi, barcha shartnomaviy organlar, maxsus tartiblar va boshqa huquqni himoya qilish mexanizmlari tomonidan yoshlarning barcha huquqlarini hisobga olinishi rag'batlantiradi va ularning diqqat-e'tiborini yosh huquq himoyachilari va ular tashkilotlarini himoya qilish muhimligiga e'tiborni qaratadi.

 

9-modda. Yoshlarning shaxsiy hayot huquqi

Yoshlarning har bir vakili shaxsiy hayoti huquqi, ixtiyori qo'lida bo'lishi huquqi,  shaxsiy hayot mahfiyligi, yozishish mahfiyligi, shaxsning himoya qilinishi  va   shaxsiy maqomi himoya qilinishi huquqiga ega.

 

10-modda.Yoshlarning zo'ravonlik va ekspluatatsiya qilishdan himoya qilish huquqi 

1. Yoshlarning zo'ravonlikka va ekspluatatsiya qilinishga duchor qilinmasligi va davlat tomonidan kafolatli himoya qilinish huquqiga ega.

2. Har bir ishtirok etuvchi davlat o'z yurisdiktsiyasidagi har qanday hududda yoshlarga nisbatan zo'ravonlik va ekspluatatsiya qilinish har qanday turlari,  shu jumladan qishloq xo'jaligida majburiy mehnat, iqtisodiy kamsitish va mehnat sohasida ekspluatatsiya qilinish  harakatlari oldini olish uchun samarali qonunchilik, ma'muriy, sud va boshqa choralarni ko'radi.

3. Har bir ishtirok etuvchi davlat chet el fuqaroligiga ega yoki fuqarolikka ega bo'lmagan yoshlarni zo'ravonlik va ekspluatatsiya qilinishdan himoya qilishni ta'minlash uchun zarur choralar ko'rishi kerak.

4. Ishtirok etuvchi davlatlar yoshlarning ekspluatatsiya, suiiste'mol qilinish yoki shahvoniy zo'ravonlik yoxud zo'ravonlik yoki shafqatsiz muomala har qanday boshqa turlarining oldini olish uchun talab qilinishi mumkin bo'lgan choralarni ko'radi.5. Hech bir istisno vaziyatlar, bu urush yoki urush tahdidi holati, ichki siyosiy, iqtisodiy beqarorlik yoki har qanday boshqa favqulodda vaziyat  bo'lsin yoshlarga zo'ravonlik yoki ekspluatatsiya qilinish, shu jumladan ish joyida shahvoniy shilqimlik, ayollarga nisbatan maishiy zo'ravonlik va yoshlarga nisbatan tana jazosini oqlash bo'lishi mumkin emas.

 

11-modda. Erkinlik va shaxsiy daxlsizlik huquqi

1. Ishtirok etuvchi davlatlar yoshlarning shaxsiy xavfsizligi, shuningdek qiynoqlar va shafqatsiz, g'ayriinsoniy yoki qadr-qimmatni kamsitadigan muomalaga nisbatan yoshlar manfaatlarini himoya qilishning aniq choralarini ko'radi hamda zo'ravonlik jabrdiydalari huquqlarini tiklash uchun huquqiy, ruhiy, iqtisodiy va boshqa yordam berilishini ta'minlaydi.

2. Ishtirok etuvchi davlatlar yoshlarning erkinligi va xavfsizligi huquqlarini himoya qilishga ko'maklashadi, yoshlarningasossiz hibsga olish, ushlash, ozodlikdan mahrum qilish va shaxsiy daxlsizlikka boshqa tajovuzlardan himoya qilinish huquqini kafolatlaydi.

3. Yoshlar o'zlariga taalluqli sud yoki ma'muriy surishtiruv davomida yoki milliy qonunchilik va xalqaro huquq normalarida ko'zda tutilgan tartibda bevosita, yoxud qonuniy vakilining tinglanishi huquqiga va imkoniyatiga ega bo'lishlari kerak.

 

12-modda. Yoshlarning erkin harakatlanish huquqi

1. Yoshlar ishtirok etuvchi davlatlar qonunchiligida ko'zda tutilgan qoidalar va tartiblarga muvofiq mamlakat hududida to'siqsiz harakat qilish, o'z yashash va turish joyini tanlash, o'zining mamlakatini va har qanday boshqa mamlakatni tark etish hamda o'z mamlakatiga qaytish huquqiga ega.

2. Ishtirok etuvchi davlatlar yoshlarning qurolli mojarolarga turli sabablar (eksterizm, terrorizm, separatizm) jalb etilishining oldini olish maqsadlarida, shu jumladan   qochoq maqomini olishni istayotgan yoki xalqaro yoxud milliy huquqlar va tartiblarga muvofiq qochoqlar deb hisoblanadigan yoshlarni zarur darajada himoya qilish hamda qo'llaniladigan huquqlardan foydalanishda insonparvarlik yordami ko'rsatilishi uchun zarur choralarni ko'radi. 

 

13-modda. Konventsiya bajarilishining monitoringi, ma'lumotlarni to'plash va baholash

1. Ishtirok etuvchi davlatlar tegishli axborotni, shu jumladan ushbu Konventsiyani bajarish maqsadlarida strategiyalarni ishlab chiqish va amalga oshirish imkonini beradigan statistika va tadqiqot ma'lumotlarini to'plash majburiyatini oladi.  Ushbu axborotni to'plash va saqlash jarayonida quyidagilar qilinishi kerak:

a) huquqiy beligilab qo'yilgan kafolatlarga, shu jumladan yoshlarning shaxsiy hayotining maxfiyligini va daxlsizligini ta'minlash uchun ma'lumotlarni himoya qilish to'g'risidagi qonunchilikka amal qilish;

b) inson huquqlari va asosiy erkinliklarini himoya qilishga taalluqli xalqaro e'tirof etilgan normalarga, shuningdek statistika ma'lumotlarini to'plash va ulardan foydalanish bo'yicha  axloq printsiplariga amal qilish.

2. To'plangan axborot tegishli tarzda qayta agregatlanadi va ishtirok etuvchi davlatlar ushbu Konventsiya bo'yicha o'z majburiyatlarini qanday bajarayotganliklarini baholashga shuningdek yoshlar o'z huquqlarini amalga oshirishda duch kelayotgan to'siqlarni aniqlash va bartaraf etishga ko'maklashishi uchun foydalaniladi.

3.  Ishtirok etuvchi davlatlar ushbu statistika ma'lumotlarini tarqatishlari hamdaa ularning yoshlar va boshqa shaxslar tomonidan foydalanishini ta'minlashlari shart. 

4. Ishtirok etuvchi davlatlar o'zlarining tashkiliy tuzilmalariga muvofiq hukumatda ushbu Konventsiyani amalga oshirish bilan bog'liq masalalarga mutasaddilik qiladigan bir yoki bir necha instantsiyalarni aniqlaydi hamda hukumatda turli sektorlar va turli darajalarda tegishli faoliyatni amalga oshirish uchun muassasa yoki muvofiqlashtiruvchi mexanizm tayinlash imkoniyatini o'rganadi.

5. Ishtirok etuvchi davlatlar o'zlarining huquqiy va ma'muriy tuzilmalariga muvofiq ushbu Konventsiyani amalga oshirishni rag'batlantirish, himoya qilish va monitoringini olib borish uchun bir yoki bir nechta mustaqil mexanizmlarni qamrab olgan tuzilmani qo'llab- quvvatlaydi, mustahkamlaydi, belgilaydi yoki ta'sis etadi. Ana shunday mexanizmni belgilash yoki ta'sis etishda ishtirok etuvchi davlatlar inson huquqlarini himoya qilish va rag'batlantirish bilan shug'ullanadigan milliy muassasalarning maqomi va amal qilishiga taalluqli printsiplarni e'tiborga oladi.6. Fuqarolik jamiyati, jumladan yoshlar va ularning tashkilotlari kuzatish jarayoniga to'la jalb etiladi va unda ishtirok etadi.

 

14-modda. Yoshlar huquqlari masalalari bo'yicha xalqaro hamkorlik

1. Ishtirok etuvchi davlatlar ushbu Konventsiya maqsad va vazifalarini amalga oshirish bo'yicha milliy sa'y-harakatlarni qo'llab-quvvatlashni rag'batlantirish uchun xalqaro hamkorlikning muhimligini tan oladi va shu munosabat bilan davlatlararo aloqalar orqali tegishli va samarali choralarni ko'radi. Bunda  maqbul bo'lganida ana shularni tegishli xalqaro va mintaqaviy tashkilotlar hamda fuqarolik jamiyati, shu jumladan yoshlar tashkilotlari bilan sheriklikda amalga oshiradi. Bunday choralar jumladan quyidagilarni qamrab oladi:

a) yoshlar huquqlarini ta'minlash masalalarini qamrab oladigan xalqaro dasturlar;

b) o'zaro axborot, tajriba, dasturlar va ilg'or ishlanmalarni ayirboshlash;

c) ilmiy-texnikaviy bilimlarni tadqiq etish va ulardan foydalanish sohasidagi hamkorlikka ko'maklashish;

d) texnikaviy-iqtisodiy yordam taqdim etish, shu jumladan texnologiyalar bilan o'zaro almashish va texnologiyalarni uzatish;

2. Ushbu moddaning qoidalari har bir ishtirok etuvchi davlatning ushbu Konventsiyaga muvofiq o'z majburiyatlarini bajarish bo'yicha majburiyatlariga taalluqli emas.

 

15-modda. BMTning Yoshlar huquqlari bo'yicha qo'mitasi

1. Ushbu Konventsiyaga muvofiq, ishtirok etuvchi davlatlar tomonidan zimmalariga qabul qilingan majburiyatlarni bajarishdagi taraqqiyotni ko'rib chiqish maqsadida Yoshlar huquqlari bo'yicha qo'mita ta'sis etiladi. U quyida ko'zda tutilgan funktsiyalarni bajaradi.

2. Qo'mita tarkibi yuksak ahloqiy xususiyatlarga ega hamda ushbu Konventsiya tomonidan qamrab olingan sohalarda malakasi e'tirof etilgan o'nta ekspertdan iboratdir. Qo'mita a'zolari ishtirok etuvchi davlatlar  fuqarolari ichidan  saylanadi va ular shaxsan tartibda ish ko'radi, bunda adolatli jo'g'rofiy taqsimlanish, shuningdek turli huquqiy tiizimlarga e'tibor qaratiladi.Qo'mita a'zolari ishtirok etuvchi davlatlar tomonidan ko'rsatilgan va  ro'yxatga kiritilganlar ichidan yashirin ovoz berish yo'li bilan saylanadi. Har bir ishtirok etuvchi davlat o'z fuqarolaridan bir shaxsni ko'rsatishi mumkin.

3. Qo'mitaga dastlabki saylovlar ushbu Konventsiya kuchga kirgan kundan boshlab olti oydan kech bo'lmagan muddatda, keyinchalik har ikki yilda bir marotaba  o'tkaziadi. Har bir saylov o'tkaziladigan kundan kamida to'rt oy oldin Birlashgan Millatlar Tashkilotining Bosh kotibi ishtirok etuvchi davlatlarga o'z nomzodlarini ikki oy mobaynida taqdim etish taklifi bitilgan xat bilan murojaat qiladi. Shundan keyin Bosh kotib ishtirok etuvchi davlatlar ko'rsatgan shaxslarni alifbo tartibida ro'yxatga kiritadi va ushbu ro'yxatni ushbu ro'yxatni ushbk Konventsiyada ishtirok etuvchi davlatlarga taqdim etadi. 

4. Saylovlar Bosh kotib tomonidan Birlashgan Millatlar Tashkilotining Markaziy muassasalarida chaqiriladigan ishtirok etuvchi davlatlarning kengashida o'tkaziladi. Ishtirok etuvchi davlatlarning uchdan ikki qismi kvorumni tashkil etadigan ushbu kengashlarda ovoz berishda hozir bo'lgan va ishtirok etayotgan ishtirok etuvchi davlatlar vakillarining eng ko'p va mutlaq ko'p ovozini olgan nomzodlar Qo'mita tarkibiga saylangan hisoblanadi.

5. Qo'mita a'zolari to'rt yillik muddatga saylanadi. Ular nomzodi takroran ko'rsatilsa qaytadan saylanish huquqiga ega. Birinchi saylovlarda saylangan Qo'mitaning besh a'zosi vakolati muddati ikki yillik muddat oxirida tugaydi; birinchi saylovlardan keyin darhol ushbu besh a'zo Kengash Raisining qur'a tashlashi orqali aniqlanadi. 

6. Qo'mita a'zolaridan kimdir vafot etsa yoki iste'foga chiqsa yoxud Qo'mita a'zosi majburiyatlarini bundan buyon bajara olmasa ushbu Qo'mita a'zosi nomzodini  ko'rsatgan ishtirok etuvchi davlat o'z fuqarolaridan boshqa ekspertni Qo'mita tomonidan ma'qullash sharti bilan qolgan muddatga  tayinlaydi.

7. Qo'mita o'zining tartib qoidalarini o'rnatadi. 

8. Qo'mita o'zining mansabdor shaxslarini ikki yil muddatga saylaydi. 

9. Qo'mita sessiyalari, qoida bo'yicha, Birlashgan Millatlar Tashkilotining Markaziy muassasalarida yoki Qo'mita tomonidan belgilangan har qanday boshqa maqbul joyda o'tkaziladi. Qo'mita, qoida bo'yicha, har yili o'z sessiyalarini o'tkazadi. Qo'mita sessiyaning davomiyligi va zarurat bo'lganda qayta ko'rib chiqilishi Bosh Assambleya tomonidan  ma'qullanishi sharti bilan ushbu ishtirok etuvchi davlatlar kengashida belgilanadi. 

10. Birlashgan Millatlar Tashkilotining Bosh kotibi Qo'mita ushbu Konventsiyaga muvofiq o'z vazifalarini samarali amalga oshirishi uchun xodimlar va moddiy vositalar taqdim etadi. 

11. Ushbu Konventsiyaga muvofiq ta'sis etilgan Qo'mita a'zolari Birlashgan Millatlar Tashkiloti mablag'lari hisobidan Bosh assambleya tomonidan o'rnatilgan tartib va shartlarda rag'batlantiriladi.

 

16-modda. Ishtirok etuvchi davlatlarning milliy ma'ruzalari va ularning qarab chiqilishi

1. Ishtirok etuvchi davlatlar Birlashgan Millatlar Tashkilotining Bosh kotibi orqali Qo'mitaga ular tomonidan Konventsiyada mustahkamlab qo'yilgan choralar yuzasidan ko'rilgan choralar hamda bu huquqlarni amalga oshirishda erishilgan yutuqlar to'g'risida ma'ruzalar taqdim etadi.

Ular quyidagi muddatlarda taqdim etiladi:

Konventsiya tegishli ishtirok etuvchi davlat uchun kuchga kirgandan so'ng ikki yil mobaynida;

keyinchalik har besh yilda.

2. Ushbu moddaga muvofiq taqdim etiladigan ma'ruzalarda ushbu Konventsiya majburiyatlarini bajarish darajasiga ta'sir ko'rsatayotgan omillar va qiyinchiliklar, agar shunday holatlar bo'lsa, ko'rsatiladi. Ma'ruzada, shuningdek Qo'mita ushbu mamlakatda Konventsiya amal etishini to'la anglanishni ta'minlaydigan yetarli axborot bo'lishi kerak.

3. Qo'mitaning faoliyati to'g'risidagi ma'ruzalar Bosh Assambleyaga har ikki yilda bir marotaba Birlashgan Millatlar Tashkilotining Iqtisodiy va Ijtimoiy Kengash orqali taqdim etiladi.

4. Ishtirok etuvchi davlatlar ma'ruzalarini o'z mamlakatlarida keng ommalashtirishni ta'minlaydi.

 

17-modda. Qo'mitaning BMTning boshqa organlari bilan hamkorligi

1. Konventsiyani samarali amalga oshirishda va ushbu Konventsiya bilan qamrab olinadigan sohalarda xalqaro hamkorlikni rag'batlantirish maqsadida:

a) Birlashgan Millatlar Tashkilotining ixtisoslashtirilgan muassasalari va boshqa organlari ushbu Konventsiyaning o'z vakolatlariga kiradigan sohasidagi qoidalar amalga oshirilishi to'g'risidagi masalani qarab chiqishda ishtirok etishlari   mumkin. Qo'mita ixtisoslashtirilgan muassasalar va boshqa vakolatli organlarga, o'zlari maqsadga muvofiq deb hisoblaganlarida, ekspertlarning Konventsiyaning ularning tegishli vakolatlariga kiradigan sohalari amalga oshirilishiga nisbatan xulosalarini taqdim etishi mumkin. Qo'mita Birlashgan Millatlar Tashkilotining ixtisoslashtirilgan muassasalari va boshqa organlariga ular faoliyati sohasiga kiradigan masalalarni amalga oshirish to'g'risida ma'ruzalarni taqdim etishni taklif etishi mumkin.

b) Qo'mita, bu maqsadga muvofiq deb hisoblaganda, ixtisoslashtirilgan muassasalar va boshqa vakolatli organlarga ishtirok etuvchi davlatlarning texnikaviy maslahat yoki yordam so'ralgan yoxud bunga ehtiyoj qayd qilingan, shuningdek Qo'mitaning ana shunday iltimosb yoki ko'rsatmalariga nisbatan mulohaza va takliflari qayd etilgan har qanday ma'ruzalarini yuboradi;

c) Qo'mita Bosh Assambleyaga Bosh kotib orqali yoshlar huquqlariga taalluqli alohida masalalar bo'yicha o'z nomidan tadqiqot o'tkazishni tavsiya etishi mumkin;

d) Qo'mita ushbu Konventsiyaning 26- va 27-moddalariga muvofiq oladigan axborotlari asosida umumiy xususiyatga ega taklif va tavsiyalar kiritishi mumkin. Bunday umumiy xususiyatga ega taklif va tavsiyalar har qanday manfaatdor ishtirok etuvchi davlatga yuboriladi hamda Bosh Assambleyaga ishtirok etuvchi davlatlarning mulohazalari bilan birga ma'lum qilinadi. 

 

18-modda. Qo'mitaning tadbirlari

1. Ishtirok etuvchi davlatlar ushbu Konventsiyani amalga oshirishga taalluqli har qanday masalani qarab chiqish uchun muntazam ravishda  Ishtirok etuvchi davlatlarning Konferentsiyasiga to'planadi. 

2. Ushbu Konventsiya kuchga kirgandan so'ng kechi bilan olti oydan keyin Birlashgan Millatlar Tashkilotining Bosh kotibi Ishtirok etuvchi davlatlarning Konferentsiyasini chaqiradi. Shundan keyingi kengashlar Bosh kotib tomonidan ikki yilda bir marotaba yoki ishtirok etuvchi davlatlarning Konferentsiyasi qarori bo'yicha chaqiriladi. 

 

19-modda. Konventsiyani imzolash va ratifikatsiya qilish

1. Ushbu Konventsiya imzolash uchun barcha davlatlarga ochiqdir. 

2. Ushbu Konventsiya ratifikatsiya qilinishi kerak. Ratifikatsiya yorliqlari Birlashgan Millatlar Tashkilotining Bosh kotibiga saqlash uchun topshiriladi. 

 

20-modda. Konventsiyaga qo'shilish

Ushbu Konventsiya qo'shilish uchun har qanday davlatga ochiqdir. Qo'shilish to'g'risidagi hujjatlar Birlashgan Millatlar Tashkilotining Bosh kotibiga saqlash uchun topshiriladi. 

 

21-modda. Konventsiyaning kuchga kirishi

1. Ushbu Konventsiya  Birlashgan Millatlar Tashkilotining Bosh kotibiga ratifikatsiya yorlig'i yoki qo'shilish to'g'risidagi hujjat  saqlash uchun topshirilgan sanadan o'ttiz kun o'tgandan keyin kuchga kiradi. 

2. Ushbu Konventsiyani ratifikatsiya qilgan yoki unga qo'shilgan har bir davlat uchun ushbu Konventsiya yigirmanchi ratifikatsiya yorlig'i yoki qo'shilish to'g'risidagi hujjat saqlash uchun topshirilgan sanadan o'ttiz kundan keyin kuchga kiradi.

 

22-modda. Konventsiyaga tuzatishlar

1. Har bir ishtirok etuvchi davlat ushbu Konventsiyaga tuzatish kiritishni taklif etishi va buni Birlashgan Millatlar Tashkilotining Bosh kotibiga taqdim etishi mumkin. Bosh kotib taklif etilgan tuzatishni ishtirok etuvchi davlatlarga ular Ishtirok etuvchi davlatlar ana shu takliflarni ko'rib chiqish va ular bo'yicha ovoz berish maqsadida konferetsiya o'tkazishni yoqlashlari to'g'risida fikr bildirish  iltimosi bilan jo'natadi. Agar ana shu noma yuborilgandan keyin to'rt oy davomida ishtirok etuvchi davlatlarning uchdan bir qismi konferentsiya o'tkazishni yoqlab chiqsa, Bosh kotib ushbu konferentsiyani Birlashgan Millatlar Tashkiloti shafeligi ostida chaqiradi. 

2. Har qanday tuzatish ushbu konferentsiyada hozir bo'lgan va ishtirok etgan ishtirok etuvchi davlatlarning ko'pchilik ovozi bilan qabul qilinadi va  Birlashgan Millatlar Tashkilotining Bosh Assambleyasiga tasdiqlash uchun taqdim etiladi. 

3. Ushbu modda 1-bandiga muvofiq qabul qilingan tuzatish Birlashgan Millatlar Tashkilotining Bosh Assambleyasi tomonidan tasdiqlanganidan va ishtirok etuvchi davlatlarning uchdan ikki qismi ko'pchilik ovozi bilan qabul qiligandan so'ng kuchga kiradi. 

4. Tuzatish kuchga kirgach, uni qabul qilgan ishtirok etuvchi davlatlar uchun majburiy bo'ladi, boshqa ishtirok etuvchi davlatlar uchun esa ushbu Konventsiyaning qoidalari  va tuzatish kiritilgandan avvalgi ular tomonidan qabul qilingan har qanday tuzatishlar majburiy bo'lib qoladi. 

 

23-modda.Qo'shimcha shartlar

1. Birlashgan Millatlar Tashkilotining Bosh kotibi davlatlar tomonidan Konventsiyani ratifikatsiyalash yoki unga qo'shilish  paytida qo'shimcha shartlar matnini  qabul qilib oladi va barcha davlatlarga yuboradi.

2. Ushbu Konventsiyaning maqsad va vazifalariga muvofiq kelmaydiganlar qo'shimcha shartlarga yo'l qo'yilmaydi.

3. Qo'shimcha shartlar har qanday vaqtda Birlashgan Millatlar Tashkilotining Bosh kotibiga yuborilgan tegishli bildirgi orqali bekor qilinishi mumkin. Bosh kotib keyin buni barcha davlatlarga ma'lum qiladi. Bunday bildirgi Bosh kotib tomonidan qabul qilingan kunda kuchga kiradi.

 

24-modda. Denonsatsiya

Ishtirok etuvchi davlat ushbu Konventsiyani Birlashgan Millatlar Tashkilotining Bosh kotibiga yozma bildirgi orqali denontsatsiya qilishi mumkin. Denonsatsiya Bosh kotib tomonidan ana shu bildirgi olingan sanadan bir yil keyin kuchga kiradi. 

 

25-modda. Depozitariy

Birlashgan Millatlar Tashkilotining Bosh kotibi ushbu Konventsiyaning depozitariyi etib tayinlanadi. 

 

26-modda. Bir xil matnlar

Ushbu Konventsiyaning ingliz, arab, ispan, xitoy, rus, frantsuz tillaridagi matnlari bir xildir. 

BUNI TASDIQLASH UCHUN o'zlarining tegishli hukumatlari tomonidan  zarur tarzda vakolatga ega quyida imzo chekkan vakolatli vakillar ushbu Konventsiyani imzoladilar.