22-23 noyabr` kunlari Samarqandda Inson huquqlari bo'yicha ? Osiyo forumi bo'lib o'tdi. Inson huquqlari milliy markazi rahbari Akmal Saidov forum an'anaviy tarzda 2 yilda bir marotaba Samarqand shahrida tashkil etilishini bildirdi. Anjumanda ishtirok etgan Kun.uz muxbiri forumda qatnashgan xalqaro tashkilotlar vakillaridan qisqa interv`yular oldi.

Xususan, quyida YEXHT DIIHB (Yevropa xavfsizlik va hamkorlik tashkiloti, Demokratik institutlar va Inson huquqlari byurosi) direktori Ingib`yorg Sol`run Gisladottir bilan bo'lgan suhbat mazmuni bilan tanishishingiz mumkin.

Tolib Rahmatov: – O'zbekistonga xush kelibsiz! Bir necha kun avval Samarqandda Inson huquqlari bo'yicha Osiyo forumi bo'lib o'tdi. Shu munosabat bilan, aynan inson huquqlari borasida bir necha savolimiz bor edi. Xalqaro  ekspertlar O'zbekistonning inson huquqlari sohasidagi siyosati iliqlashuvini qayd etishmoqda. Siz rahbarlik qilayotgan tashkilotning bu borada fikri qanday?

Ingib`yorg Sol`run Gisladottir: – Avvalambor, meni suhbatga chorlaganingiz uchun o'z minnatdorchiligimni bildiraman. Aytib o'tishim kerakki, bu mening O'zbekistonga ilk tashrifim. Shuning uchun, uning qisqacha tafsilotlari bilan o'rtoqlashsam. Menga forumda ishtirok etish imkoniyati taqdim etilganidan xursandman.

Guvohi bo'lib turibmizki, O'zbekistonda ko'plab sohalarda o'zgarishlar, rivojlanishlar bor. Bu, fikrimcha, Prezidentingiz tomonidan qabul qilingan 2017-2021 yillar davomida amalga oshirilishi ko'zda tutilgan Harakatlar strategiyasi bilan ham bog'liq. Ushbu Strategiyaning muvaffaqiyatlaridan biri sifatida mana shu forumning tashkil etilishini ham keltirib o'tishimiz mumkin. Chunki, u nafaqat O'zbekiston, balki butun mintaqa uchun ulkan ahamiyatga ega.

Asosiy masala esa, Inson huquqlari bo'yicha tashkil etilgan konferentsiyani BMTning Barqaror rivojlanish dasturi bilan bog'lashdan iborat. Bunga sabab, toki inson huquqlari, demokratiya va qonun ustuvorligi ta'minlanmas ekan, barqaror rivojlanishga erishib bo'lmaydi.

T.R.: – Siz inson huquqlarini himoya qiluvchi tashkilotga rahbarsiz. O'zbekistonda demokratiya va inson huquqlari bilan bog'liq holatni qanday baholaysiz?

I.S.G.: – Inson huquqlari ta'minlanishiga mas'ul tashkilot vakili sifatida aytishim mumkinki, biz yuqorida keltirib o'tganim uch tamoyil – inson huquqlari, demokratiya va qonun ustuvorligi ta'minlanishida bizga a'zo 57ta davlatga, shu jumladan O'zbekistonga ham ko'maklashamiz. Ushbu davlatlar, so'nggi yillarda inson huquqlarini kafolatlash, demokratik institutlar sonini oshirish va ularning faoliyatini yaxshilash hamda erkaklar va ayollar o'rtasida gender tengligini ta'minlash borasida sezilarli ishlarni amalga oshirdi. Bu, albatta, bizni quvontiradi. O'zbekistonning ham boshqa ilg'or mamlakatlar rivojlanishining asosiy omili bo'lgan ushbu tamoyillarga amal qilishi har jihatdan o'sishiga turtki bo'ladi. Biz O'zbekistonni shunday muvaffaqiyat qozongan davlatlar safida ko'rishdan faqat va faqat xursand bo'lamiz.

T.R.: – Kelgusida O'zbekiston va tashkilotingiz o'rtasidagi munosabatlarda qaysi yo'nalishlarni muhim hisoblaysiz?

I.S.G.: – Tashrifim davomida men uchrashishga muvaffaq bo'lgan hukumat vakillari bilan bo'lgan suhbatlarimdan kelib chiqib aytishim mumkinki, biz hozirda asosan, huquqiy masalalarda hamkorlik qilyapmiz. Xususan, Markaziy saylov komissiyasining saylovlarni tashkil etish borasidagi qonun loyihasini ishlab chiqishda ularga taklif va maslahatlar berdik, ko'maklashdik. Bundan tashqari, hukumat va idoralarning turli vakillariga ko'zda tutilgan islohotlarni amalga oshirilishida yordam berish, treyninglar tashkil etish va shu kabilarda ishlar olib bormoqdamiz. Biz ichki ishlar xodimlari, qonun chiqaruvchi va uning ijrosini ta'minlovchi soha vakillari hamda diskriminatsiyaga qarshi kurashuvchilarga ham o'quv mashg'ulotlari tashkil etamiz. Aynan shu masalalar bizning O'zbekiston bilan hamkorligimizning asosiy yo'nalishlaridir.

T.R.: – Yana bir bor Samarqand forumi haqida. Xabaringiz bor, bu yerda Inson huquqlari bo'yicha Osiyo forumi bo'lib o'tdi. Forum natijalari xususida fikrlaringiz bilan o'rtoqlashsangiz?

Ingib`yorg Sol`run Gisladottir

I.S.G.: – Albatta, forum juda yaxshi o'tdi, lekin bu ilk qadam, xolos. Forum yakunida Samarqand deklaratsiyasi qabul qilindi. Bu kabi deklaratsiyalar, paktlar, kelishuvlar va boshqalar dunyoning har turli mintaqasida ko'plab qabul qilinaveradi. Ammo, ularning hammasi ham amalga oshmaydi. Shunday ekan, Samarqand deklaratsiyasining qog'ozda qolib ketmasdan, amalda ham natija keltirishi forumning qaydarajada muvaffaqiyatli bo'lganini belgilab beradi, deb o'ylayman.

O'rni kelganda shuni ham aytib o'tishim kerakki, O'zbekiston erkaklar va ayollar o'rtasida tenglikni ta'minlash, ayollarning siyosiy jarayonlardagi ishtirokini oshirish hamda ularga keng imkoniyatlar yaratib berish masalasiga jiddiy e'tibor qaratishi lozim. Buni aytishimga sabab, men gender tenglik kafolatlanishi bo'yicha ilg'or sanalgan davlat – Islandiyada siyosatchi sifatida hamda Yevropaning ayollar muammolari bilan ishlovchi turli tashkilotlarida faoliyat yuritganman. Shundan kelib chiqib ta'kidlashim mumkinki, ayollarning faol ishtirokisiz rivojlanish bo'lmaydi.

T.R.: – Mazmunli suhbatingiz uchun rahmat.