Oʻzbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoyev tashabbusi bilan oʻtkazilayotgan keng miqyosli tadbir BMTning Inson huquqlari boʻyicha Oliy komissari boshqarmasining Markaziy Osiyo boʻyicha mintaqaviy byurosi, BMTning Oʻzbekistondagi doimiy vakolatxonasi, BMT Taraqqiyot dasturining mamlakatimizdagi vakolatxonasi va Istanbuldagi mintaqaviy markazi, YEXHTning Oʻzbekistondagi loyihalari koordinatori va Demokratik institutlar va inson huquqlari boʻyicha byurosi, Yevropa Kengashi Parlament assambleyasi hamkorligida tashkil etildi.

“Inson huquqlari umumjahon deklaratsiyasi qabul qilinganining 70 yilligi yakunlari: zamonaviy tahdidlar va real voqelik” mavzusidagi forumda milliy va xorijiy ekspertlar, parlament va sud tizimi, huquqni muhofaza qiluvchi idoralar, hisobоtlar taqdim etish va keyingi harakatlar boʻyicha davlat muvofiqlashtirish organlari, inson huquqlari boʻyicha milliy institutlar, fuqarolik jamiyati tashkilotlari xodimlari, xalqaro va mintaqaviy tashkilotlar vakillari ishtirok etmoqda. Shuningdek, tadbirga Rossiya, Xitoy, Hindiston, Eron, Markaziy Osiyo davlatlari, Armaniston, Gruziya, Ozarbayjon, Moʻgʻuliston, Afgʻoniston kabi qator mamlakatlardan vakillar tashrif buyurgan.

Oʻzbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoyevning forum ishtirokchilariga yoʻllagan tabrigini Oliy Majlis Senati Raisi Nigʻmatilla Yoʻldoshev oʻqib eshittirdi. Shuningdek, BMT Bosh kotibi Antoniu Guterrishning videomurojaati tinglandi.

Davlatimiz rahbarining qutlovida qayd etilganidek, 70 yil avval qabul qilingan Inson huquqlari umumjahon deklaratsiyasi butun dunyoda demokratiya va insonparvarlik tamoyillarini qaror toptirish borasida yangi imkoniyatlar ochdi. Afsuski, bugungi kunda biz barchamiz ana shu ijobiy jarayonga toʻsqinlik qilayotgan murakkab va ziddiyatli tendensiyalar kuchayib borayotganiga guvoh boʻlib turibmiz.

Ana shunday murakkab bir davrda inson huquqlari sohasidagi eng asosiy tamoyil – inson huquqlari universalligi prinsipi siyosiy jarayonlarda va xalqaro huquq amaliyotida kun tartibida boʻlib kelmoqda. 2015 yil sentyabrda Nyu-Yorkda oʻtgan Barqaror rivojlanish boʻyicha BMT sammitida 170 davlat yetakchilari tomonidan bu borada 2030 yilgacha bajariladigan ishlar kun tartibi tasdiqlandi. Barqaror rivojlanishning 17 maqsadini roʻyobga chiqarish uchun 15 yil ichida amalga oshiriladigan vazifalar belgilab olindi. Ammo bugun dunyoning ayrim mintaqalarida davlatlar tomonidan inson huquqlarining universalligini har bir inson uchun taʼminlab berish oson kechmayapti.

– Yer sharidagi eng katta qitʼa, jami quruqlik maydonining 30 foizdan ortigʻini egallagan Osiyo iqtisodiyoti global iqtisodiyotning qariyb 32 foizini tashkil etadi, – dedi Inson huquqlari boʻyicha Oʻzbekiston Respublikasi Milliy markazi direktori Akmal Saidov. – Osiyo qitʼasi mamlakatlarida iqtisodiyot jadal rivojlanmoqda. Aholi daromadlari oshmoqda. Shu bilan birga, Barqaror rivojlanish maqsadlari taʼminlanishi va inson huquqlarini yanada samarali himoya qilish uchun dolzarb vazifalar mavjudligi ayon boʻlmoqda. Inson huquqlari umumjahon deklaratsiyasi qabul qilinganidan buyon qitʼamizda ilk bor oʻtkazilayotgan ushbu forum inson huquqlarini himoya qilish boʻyicha mavjud mexanizmlarni yanada takomillashtirish va yangilarini taʼsis etish yuzasidan amaliy tavsiyalar ishlab chiqishga qaratilgani bilan ahamiyatlidir.

Inson huquqlari umumjahon deklaratsiyasi mamlakatimiz mustaqillikka erishganidan soʻng qoʻshilgan birinchi xalqaro huquqiy hujjat hisoblanadi. Deklaratsiyaning barcha asosiy prinsiplari Oʻzbekiston Konstitutsiyasida oʻz ifodasini topgan.

Prezident Shavkat Mirziyoyev tashabbusi bilan ishlab chiqilgan2017-2021 yillarda Oʻzbekiston Respublikasini rivojlantirishning beshta ustuvor yoʻnalishi boʻyicha Harakatlar strategiyasi inson huquqlari, erkinliklari va qonuniy manfaatlarini taʼminlash tizimini yanada takomillashtirishning yangi bosqichini boshlab berdi. Harakatlar strategiyasi BMT Barqaror rivojlanish maqsadlarini roʻyobga chiqarish boʻyicha Oʻzbekistonning “Yoʻl xaritasi” boʻldi. Ushbu hujjat qabul qilinishi bilan inson huquqlarini himoya qilish va ularga rioya etish masalalari davlat siyosatining va xalqaro hamkorlar bilan oʻzaro aloqalarning ustuvor yoʻnalishiga aylandi.

– Inson huquqlari umumjahon deklaratsiyasi insonning shaxsiy, iqtisodiy, ijtimoiy, siyosiy, madaniy huquq va erkinliklarini himoya qilish va kafolatlashga qaratilgan huquqiy hujjatdir, – dedi Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh kotibining oʻrinbosari, BMTning Jeneva shahridagi boʻlinmasi bosh direktori Maykl Myoller. – Dunyoda bundan boshqa eng koʻp tilga tarjima qilingan, qonun va boshqa meʼyoriy-huquqiy hujjatlarga asos boʻlgan, bu qadar koʻp davlatlar qoʻshilgan hujjat yoʻq. Chunki unda sayyoramizda yashayotgan har bir insonning, u qayerda tugʻilgani, yashayotgani, qaysi millatga mansubligi, qanday tilda soʻzlashishi, diniy eʼtiqodidan qatʼi nazar, bir xil huquq va erkinliklarga ega ekani belgilangan. Oʻzbekiston Respublikasi ham BMTning boshqa hujjatlari qatorida Inson huquqlari umumjahon deklaratsiyasida belgilangan normalarni hayotga tatbiq etishga alohida eʼtibor qaratmoqda. Prezident Shavkat Mirziyoyev yuritayotgan siyosat, Harakatlar strategiyasi asosida olib borilayotgan keng koʻlamli islohotlar markazida ham, avvalo, inson manfaati, uning huquq va erkinliklarini taʼminlash maqsadi mujassam.

BMT Bosh kotibining maxsus vakili, Markaziy Osiyoda preventiv diplomatiya boʻyicha mintaqaviy markaz rahbari Natalya German inson huquqlari boʻyicha Osiyo forumi 2017 yil noyabr oyida Samarqandda oʻtkazilgan “Markaziy Osiyo: yagona tarix va umumiy kelajak, barqaror rivojlanish va taraqqiyot yoʻlidagi hamkorlik” mavzuidagi xalqaro anjumanning uzviy davomi ekanini qayd etib, bu galgi tadbir nafaqat mintaqa xalqlari, balki butun Osiyo uchun ahamiyatli ekanini taʼkidladi.

– Prezident Shavkat Mirziyoyevning faol mintaqaviy tashqi siyosat olib borayotgani iqtisodiy aloqalarni rivojlantirish bilan birga, tarixan doʻst va qardosh xalqlarni yanada yaqinlashtirmoqda, – dedi Natalya German. – Oʻzbekistonning qoʻshni davlatlar bilan chegaralaridan oʻtib-qaytish rejimi soddalashtirilishi, transport-logistika tarmogʻidagi hamkorlik kengayib borayotgani, avvalo, oddiy odamlar manfaatiga xizmat qilmoqda. Bundan tashqari, Afgʻonistonda tinchlik oʻrnatish, ushbu mamlakatdagi aholi, xususan, xotin-qizlar va bolalar huquq va manfaatlarini himoya qilish boʻyicha ilgari surilayotgan tashabbuslarni ham olqishlash lozim. Shu jihatdan Samarqandda oʻtayotgan mazkur forum tarixiy ahamiyatga ega.

Forumda, shuningdek, YEXHTning Demokratik institutlar va inson huquqlari boʻyicha byurosi direktori Ingibyorg Solrun Gisladottir, MDH Ijroiya qoʻmitasi raisi – Ijrochi kotibi Sergey Lebedev, YEXHT Parlament Assambleyasi raisi Georgiy Sereteli, BMT Inson huquqlari boʻyicha Oliy komissarining maxsus vakili Adam Abdelmula va boshqalar inson huquqlarini himoya qilish borasida bugungi kunda xalqaro miqyosda olib borilayotgan ishlar va kelgusidagi vazifalar, mazkur anjumanning ahamiyati haqida soʻz yuritdi.

Parlamentlararo ittifoq Bosh kotibi Martin Chungongning forum ishtirokchilariga murojaati tinglandi.

Osiyo forumi doirasida Oʻzbekiston Respublikasi Oliy Majlisi bilan YEXHTning Demokratik institutlar va inson huquqlari boʻyicha byurosi hamda YEXHTning Oʻzbekistondagi loyihalari muvofiqlashtiruvchisi oʻrtasida oʻzaro anglashuv memorandumi imzolandi.

Kunning ikkinchi yarmida forum “Inson huquqlari umumjahon deklaratsiyasi merosi – universallik va inson huquqlari”, “Inson huquqlari – Barqaror rivojlanish maqsadlarini taʼminlash asosi sifatida”, “Inson huquqlari sohasi taʼlimi: innovatsiyalar va yangi daʼvatlar” sessiyalarida oʻz ishini davom ettirdi. Xalqaro tashkilotlar vakillari, ekspertlar, inson huquqlari boʻyicha milliy markazlar rahbarlari mazkur yoʻnalishlarda oʻz maʼruzalari bilan qatnashdi.