2022 yil 5-6 dekabr kunlari Samarqand shahrida «Inson huquqlari sohasida ta’lim» mavzusida o‘tkaziladigan Global forum BMTning Inson huquqlari sohasidagi ta’lim va tarbiya to‘g‘risidagi deklaratsiyasi qabul qilinganining 10 yilligiga bag‘ishlanadi. Ushbu nufuzli xalqaro anjumanni o‘tkazish tashabbusi O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoev tomonidan BMT Inson huquqlari kengashining 46-sessiyasida ilgari surilgan.

Inson huquqlari bo‘yicha ta’lim normalari ko‘plab xalqaro hujjatlarga kiritilgan. Xususan, 2011 yil dekabr oyida Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh Assambleyasi tomonidan BMTning Inson huquqlari bo‘yicha ta’lim va tarbiya to‘g‘risidagi deklaratsiyasi qabul qilingan. Deklaratsiya a’zo davlatlarga inson huquqlari bo‘yicha ta’lim va tarbiyani ta’minlash mas’uliyatini yuklaydi.

Mazkur Deklaratsiyada belgilanganidek:

birinchidan, har bir inson va jamiyatning har bir a’zosi ta’lim olish va o‘qitish orqali inson huquqlari va asosiy erkinliklarini hurmat qilishga ko‘maklashishi lozim;

ikkinchidan, har bir inson ta’lim olish huquqiga ega va ta’lim inson shaxsini har tomonlama rivojlantirishga, qadr-qimmatini his etishga, barcha kishilarga erkin jamiyatning foydali ishtirokchilari bo‘lishiga, barcha millatlar, irqiy, etnik yoki diniy guruhlar o‘rtasida o‘zaro tushunish, bag‘rikenglik va do‘stlikni rivojlantirishga yo‘naltirilgan bo‘lishi kerak.

Mamlakatimizda Yangi O‘zbekistonni barpo etish bilan bog‘liq islohotlar sharoitida “inson, uning huquqlari, erkinliklari, ayniqsa, qadri – eng muhim qadriyat” degan tamoyil e’tirof etilmoqda. Shu munosabat bilan yillar davomida amal qilib kelgan “davlat – jamiyat – inson” tamoyili Yangi O‘zbekiston taraqqiyot strategiyasida “inson – jamiyat – davlat” tamoyiliga o‘zgartirildi.

Bularning barchasi, o‘z navbatida, ta’limning o‘ziga xos sohasi hisoblanuvchi inson huquqlari bo‘yicha ta’limni izchil rivojlantirishni taqozo qilmoqda. Bunday ta’lim barchaning inson huquqlariga nisbatan hurmatini rag‘batlantirish va unga har tomonlama rioya etilishini ta’minlashda birlamchi ahamiyat kasb etadi.

Inson huquqlari sohasidagi ta’lim demokratik jamiyat qurish maqsadida huquqlar, erkinliklarni anglab yetish va ulardan faol foydalanish, majburiyatlarga amal qilishni nazarda tutuvchi inson huquqlari madaniyatini yuksaltirishga xizmat qiladi.

Inson huquqlari sohasidagi ta’lim insonlarning shaxsiy, siyosiy, iqtisodiy, ijtimoiy, madaniy va ekologik jabhalarda, umuman, o‘z hayotiga daxldor bo‘lgan qarorlarni qabul qilishning barcha jarayonlarida to‘laqonli ishtirokini ta’minlash, shuningdek huquqbuzarliklar, zo‘ravonlik va nizolarning oldini olishda ham muhim o‘rin tutadi.

Inson huquqlari umumjahon deklaratsiyasi e’lon qilingandan so‘ng xalqaro hamjamiyat inson huquqlari va asosiy erkinliklarini tan oldi va ularga rioya etilishini xalqaro inson huquqlari me’yorlari va mexanizmlari orqali targ‘ib qilishni boshladi. Ushbu huquqlardan biri – ta’lim olish huquqi – insonning barcha huquqlaridan foydalanish uchun boshlang‘ich nuqtadir.

Inson huquqlari sohasidagi ta’limga:

• inson huquqlari bo‘yicha ta’lim;
• ushbu huquqlar to‘g‘risida bilish huquqi;
• har qanday jamiyatda inson huquqlarini himoya qilish va targ‘ib qilishning usullari va vositalari kiradi.

Inson huquqlari bo‘yicha ta’lim va tarbiya barcha insonlar, ayniqsa, yoshlarni keng qamrab oladigan hayotiy jarayondir.

Inson huquqlari bo‘yicha
O‘zbekiston Respublikasi
Milliy markazining
matbuot xizmati

UzDaily.uz

 “Yangi Oʻzbekiston” va “Pravda Vostoka” gazetalari tahririyati

darakchi.uz

INSON HUQUQLARI BO‘YICHA TA’LIM: mazmuni, mohiyati va ahamiyati